گورستان قاجاری قربانی سهلانگاری و سودجویی | چرا کسی به فکر میراث فرهنگی نیست؟
رویداد۲۴| گورستان تاریخی بیدزرد پایین (سفلا) در شیراز یکی از یادمانهای ارزشمند دوره قاجار و نمادی از معماری و فرهنگ دفن سنتی در استان فارس است. این مکان که محل دفن بزرگان و خانوادههای برجسته منطقه بوده، اکنون در وضعیت بحرانی حفاظتی قرار دارد.
سیاوش آریا، کنشگر میراث فرهنگی، میگوید: «وضعیت نگهداری گورستان بسیار بد است. بیشتر سنگقبرها توسط افراد ناآگاه و سودجویان اَموال تاریخی و فرهنگی شکسته یا حتی به آتش کشیده شدهاند. این تخریب نه تنها ارزش فرهنگی بلکه هویت تاریخی منطقه را تهدید میکند.»
سنگقبرهای این گورستان نمونههایی از معماری دوره قاجار هستند؛ با نقش و نگارهای سنتی و خطاطیهای دستنویس که اطلاعاتی درباره خانوادهها و تاریخ محلی ارائه میدهند. هر آسیب به این سنگها به معنای از بین رفتن بخش مهمی از تاریخ شفاهی و مستندات اجتماعی منطقه است.
متأسفانه، نمونههای مشابه در سراسر ایران مشاهده شده است. گورستانهای تاریخی شیراز، اصفهان و تبریز در سالهای اخیر به دلیل بیتوجهی و کمبود بودجه حفاظتی دچار تخریب و دستاندازی شدهاند. این روند نشان میدهد که فقدان سیاستهای حفاظتی و نظارت جدی آثار تاریخی را در معرض نابودی قرار داده است.
کارشناسان میراث فرهنگی بر ضرورت ورود فوری نهادهای مسئول مانند اداره کل میراث فرهنگی، شهرداریها و نیروی انتظامی تأکید میکنند تا ضمن تحقیق درباره عوامل تخریب، اقدامات حفاظتی و مرمتی برای حفظ گورستانها و دیگر اماکن تاریخی صورت گیرد.
آریا هشدار داد: «اگر مسئولان در برابر تخریبهای تاریخی سکوت کنند، نه تنها آثار قاجاری بلکه مفهوم کلی میراث فرهنگی در ذهن جامعه بیاعتبار خواهد شد.»
تخریب گورستان بیدزرد نمونهای از چالشهای گستردهتر در حفاظت از میراث فرهنگی ایران است؛ موضوعی که نیازمند برنامهریزی بلندمدت، بودجه کافی و مشارکت فعال مردم و نهادهای دولتی است تا ارزشهای تاریخی و فرهنگی کشور برای نسلهای آینده حفظ شود.
